Lees ook: Geschiedenis van Pencak Silat

Pencak Silat

Inhoudsopgave

Wat is Pencak Silat?

Pencak Silat is een verzamelnaam voor de traditionele verdedigingskunsten uit Indonesië. Het volk van Indonesië heeft gedurende honderden jaren deze verdedigingskunsten ontwikkeld om zich te kunnen verdedigen tegen indringers. Omdat Indonesië een groot archipel is dat bestaat uit duizenden als aan een ketting geregen eilanden, waren de bewoners kwetsbaar voor indringers van buiten. Er is tot op heden een grote verscheidenheid aan culturen in het land. Het wordt bevolkt door verschillende rassen, die waarschijnlijk zijn gekomen tijdens de grote immigratiegolven in de jaartelling 2500 tot 1000 jaar voor Christus. Om deze reden kan gesproken worden van verdedigingskunsten. Elk gebied in Indonesië ontwikkelde haar eigen verdedigingskunst. Het is niet juist om te spreken van een vechtsport of vechtkunst, omdat Pencak Silat zuiver voor verdedigingsdoeleinden werd gebruikt.

Omdat de verdedigingstactieken door de tijd heen in verschillende gebieden zijn ontstaan, kan niet precies worden vastgesteld wat het begin was. Sinds de vijfde eeuw na Christus waren er Hindoe koninkrijken in Indonesië. Deze werden voortgezet door koninkrijken van het Boeddhisme en de Islam. Uiteraard hadden volkeren van buiten Indonesië invloed op de ontwikkeling van de verdedigingskunsten. Omdat deze volkeren het land binnenkwamen, kregen de bewoners kennis van hun technieken. Zo hebben de technieken van de Kuntao, tegenwoordig bekend onder de naam Kungfu, invloed gehad. Er kan zelfs gezegd worden dat Pencak Silat nagenoeg gelijk is aan Kung Fu. Het verschil is dat de Indonesiërs lage standen gebruiken, omdat het land bergachtig is: met behulp van de lage standen kan men zich bijvoorbeeld verschuilen, of een val opvangen. De Chinezen echter zijn vanuit hun eigen land gewend aan vlakke oppervlakten, waardoor zij hoger staan in een gevecht, hetgeen er statischer uitziet.

De verdedigingskunsten van Indonesië werden ontwikkeld in de hoofdsteden als culturele centra en verbreidden zich door de hele koninklijke territoria. Toen de regio’s onder autoriteit stonden van de Westerse koloniale machten, waren de opleidingen in de zelfverdedigingskunst verboden. Zij werden namelijk gezien als middel om de nationale geest te ontwikkelen. Gedurende de Japanse bezetting stond de koloniale regering het volk toe om hun cultuur vrij te ontwikkelen. De bedoeling was om de steun van de Indonesiërs te krijgen in de strijd. Het werkte echter tegen hen, want de verdedigingskunsten hadden een geheime, maar zeer belangrijke rol in de bevrijding van Indonesië.

Tegenwoordig telt Indonesië meer dan 130 miljoen inwoners en kan het verdeeld worden in minstens tien belangrijke etnische groepen. Alhoewel elke groep een eigen godsdienst, taal en gebruik heeft, spreekt vrijwel iedereen de officiële taal, de Bahasa Indonesia. Deze taal is vergelijkbaar met het AN (het algemeen Nederlands).

Dat de mensen in Indonesië verschillende afkomsten hebben, wordt weergegeven in de wapenspreuk van het land: “Bhinneka Tunggal Ika”. Dit betekent, vrij vertaald, ‘Eenheid in verscheidenheid’. Om de wapenspreuk tot uiting te laten komen, zijn sinds 1948 de verdedigingskunsten verenigd onder de naam Pencak Silat, waarbij elke kunst de eigen identiteit behoudt. De Indonesische Pencak Silat Bond werd opgericht onder de naam IPSI (Ikatan Pencak Silat Indonesia).

Wat betekent Pencak Silat?

De term Pencak Silat is een verzamelnaam van de Indonesische verdedigingskunst (in het Indonesisch Beladiri genaamd). Deze bestaat uit honderden stromingen (aliran) en duizenden stijlen (bentuk of gaya). Pencak en silat zijn verschillende begrippen. Pencakkers kennen de silat niet en andersom.

Het woord Pencak wordt gewoonlijk gebruikt door de inwoners van Midden- en Oost-Java, Madura en Bali. De Silat wordt beoefend door de bevolking in andere Indonesiche en Maleisische streken, zoals West-Java en Zuid-Sumatra.

Eigenlijk is het dus Pencak en Silat, twee kunsten gecombineerd. De IPSI hanteert echter de verzamelnaam (lumbung) Pencak Silat. Deze combinatie van de woorden Pencak en Silat als één begrip, werd voor het eerst gebruikt op 18 mei 1948, toen de Indonesische Pencak Silat Bond, de IPSI (Ikatan Pencak Silat Indonesia), werd opgericht. Voor die tijd bestonden de namen pencak en silat nog niet, en hadden de mensen het over ‘zelfverdediging’ en ‘spel’. Ze vroegen bijvoorbeeld: “Wat voor spel speel je?”

Pencak staat voor een stroming of stijl die haar verdedigings- en technieklopen in driehoeksverband uitvoert, al dan niet springend. Zoals in het hanengevecht, dat veel voorkomt in Oost-Java.

De silat wordt uitgevoerd in een cirkelvorm en maakt gebruik van verschillende dierenstijlen, zoals de tijger, panter, slang en aap. Dieren zoals een tijger en een slang besluipen hun prooi langs de achterkant. Zij maken een cirkelvormige beweging. Omdat de Chinezen in de silatgebieden kwamen en niet in de Pencak gebieden, heeft de Kung Fu alleen op de silat invloed gehad.

Bij de silat hoort ook de dans. Een bekende silat stroming is de Tjimande Tari Kolot. Deze kunst begint met een inwijding. De dans is een essentieel onderdeel, hieraan kan een Tari Kolot beoefenaar herkend worden.

De identiteit van Pencak Silat als zelfverdedigingssysteem is bepaald door drie principiële waarden. De eerste is de cultuur van het volk, hun originele oorsprong en hun waarden. De tweede is de filosofie van de edele geest/ het nobele karakter en de juiste motivatie voor het gebruik van Pencak Silat. De derde waarde is de Pencak Silat zelf, die vier aspecten heeft: mentaliteit-spiritualiteit, zelfverdediging, kunst en sport.

Drie Principiële Waarden

Cultuur

De pencak en silat bestaan voor het grootste deel uit bestuderingen van het gedrag van diverse dieren. Zoals bijvoorbeeld hun manier van voortbewegen, het aanvallen en verdedigen, enzovoort. Het is een creatie van het Indonesische volk, zoals ook andere verbonden cultuurbelevenissen. Denk bijvoorbeeld aan de taal, volksdansen en het schimmenspel (wayang) met de bijbehorende gammelanmuziek.

Pencak Silat demonstraties hebben een ritmische muzikale begeleiding. Een naam hiervoor is de ‘kembang’, de bloemloop. De kleding is gebaseerd op traditionele plaatselijke kostuums.

Van oorsprong is de verdedigingskunst meer gericht op meditatie dan op de handelingen zelf. Religieuze invloeden spelen een grote rol in het uitdragen. Meditatie is nog steeds een fundamenteel onderdeel.

In de loop van de geschiedenis wordt gebruik gemaakt van wapens. In de praktijk wordt de pencak en silat zowel ongewapend als gewapend uitgevoerd. De typen wapens verschillen per streek. Hier een overzicht:

Een keris is geen verdedigings- of gevechtswapen. Het is een speciaal voor de persoon gemaakt en ingewijd ijzeren wapen. Het is voorzien van boomgift, bereid met onder andere citroen en andere natuurstoffen in water gemengd. In de oude tijd werd het gemaakt en gevormd met de hand, zonder vuur. De keris werd ‘koudsmeed’ gesmeed, wat heel moeilijk was. Tegenwoordig wordt het als een gewoon ijzeren voorwerp gesmeed. De vorm kan spitslopend zijn, of met bochten die als een slang naar een punt lopen. De keris is bedoeld om bescherming en/of geluk te bieden aan een persoon of gezin en wordt meestal in huis op een gewaardeerde plaats bewaard. Er zijn ook speren met dezelfde eigenschappen als een keris. Ze zijn voorzien van een houten omhulsel, ‘huis’ genaamd.

Filosofie

De enige internationale organisatie van Pencak Silat is de PERSILAT, opgericht in Jakarta op 11 maart 1980. De principes van de PERSILAT zijn: broederschap, eenheid en elkaar waarderen. Geen discriminatie op grond van nationaliteit of religie. De organisatie is a-politiek. Elke Pencak Silat organisatie kan zich hierbij aansluiten, indien deze waardig bevonden wordt om de kunst te representeren. In Jakarta bevindt zich een groot centrum, waar pencak silat op wereldniveau wordt uitgevoerd, genaamd “Padepokan Pencak Silat Indonesia”. Op een uitgestrekt landgoed zijn alle faciliteiten aanwezig, zoals verschillende (overdekte) trainingsplaatsen, een stadion, een hotel en een bibliotheek.

Een beoefenaar van pencak silat heet pesilat. Er is een ethische code, die is vastgesteld op het derde PERSILAT congres in 1991. De code is bijgesteld in 1996. Het is een belofte die de pesilat aan zichzelf moet doen:

Aspecten

Pencak Silat verenigingen en scholen over de hele wereld leggen meestal het accent op één van de aspecten: mentaliteit-spiritualiteit, zelfverdediging, kunst of sport. Sinds ongeveer de jaren vijftig is de sport een deel van de totale verdedigingskunsttechnieken die volgens internationale regels kunnen worden uitgevoerd. Een vereniging die zich voornamelijk bezighoudt met het sportaspect, traint op wedstrijden. Twee deelnemers van elk een andere school gaan tegen elkaar vechten met een pantser om het bovenlichaam. Door trappen en stoten, scoren zij punten.

Andere scholen houden zich bezig met kunst. Deze scholen geven veel demonstraties en doen mee met stijlwedstrijden. Het gaat erom wie de mooiste act heeft, zonder het zelfverdedigingsaspect uit het oog te verliezen. De demonstratie wordt gegeven in een groep, alleen of als duo. Er wordt gebruikt gemaakt van speciale kleding, muziek en wapens. Vaak tonen de deelnemers dierenstijlen, zoals de aap, slang, haan, vleermuis en tijger.

Een vereniging die zich richt op spiritualiteit, kan zich manifesteren door bijvoorbeeld het breken van ijzeren voorwerpen. Ook komt spiritualiteit voor in combinatie met zelfverdediging en kunst.

Bronnen

Mondelinge bronnen

Schriftelijke bronnen